Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Rolniczy protest w regionie sieradzkim. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi odpowiada

Paweł Gołąb
Protesty rolników w Sieradzu
Protesty rolników w Sieradzu Paweł Gołąb
W regionie sieradzkim trwa rolniczy protest producentów ziemniaków i warzyw, którzy przyczyn swojej dramatycznej sytuacji upatrują w niekontrolowanym ich zdaniem imporcie tych produktów do Polski. Jak do ich postulatów odnosi się rządowa strona? Przedstawiamy odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, do którego zwróciliśmy się, gdy producenci wyszli na drogi.

Jak zaznacza Dariusz Mamiński, główny specjalista Biura Prasowego Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zbiory ziemniaków w Polsce w 2017 r. wyniosły 9,5 mln ton i były o prawie 0,7 mln ton większe niż w 2016 r. W odniesieniu do średniej z lat 2011-2015 ubiegłoroczny poziom produkcji był wyższy o 1,6 mln ton. - Konsekwencją większych zbiorów w dwóch ostatnich latach są nadwyżki ziemniaków na rynku, co doprowadziło do spadku ich cen. Dodatkowo w bieżącym sezonie jest silna presja wysokiej podaży i niskich cen w Europie Zachodniej, gdzie zbiory ziemniaków były rekordowo wysokie.

Zobacz, jak protestowali rolnicy z powiatu sieradzkiego

Polska – jak zaznacza dalej - odnotowuje dodatnie i rosnące saldo w handlu ziemniakami i ich przetworami w ekwiwalencie ziemniaków: 445,4 tys. ton w sezonie 2015/16; 797,3 tys. ton w sezonie 2016/17 (źródło: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej). Ujemne saldo w handlu ziemniakami świeżymi maleje.

- Odnosząc się do postulatów producentów rolnych dotyczących wprowadzenia zakazu importu ziemniaków informuję, że pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej jest swobodny przepływ towarów, a więc wprowadzanie ziemniaków na terytorium Polski z innych państw członkowskich Unii Europejskiej nie podlega ograniczeniom ilościowym i czasowym. Jednocześnie z danych wynika, że ziemniaki sprowadzane są do Polski w miesiącach, gdy nie ma ich jeszcze na rynku krajowym, ich przywóz z zagranicy kończy się w momencie, gdy na rynku pojawia się ziemniak pochodzący z krajowych upraw – zapewnia Dariusz Mamiński. - W imporcie spoza UE do Polski, analogicznie jak w imporcie do innych krajów członkowskich UE, obowiązują wspólne regulacje, stanowione na poziomie UE. Uwzględniają one zobowiązania międzynarodowe w ramach WTO oraz dwustronnych regionalnych umów o wolnym handlu zawartych przez UE z krajami trzecimi. Wprowadzenie ograniczeń w imporcie wymagałoby decyzji na poziomie UE (w tym zgody Komisji Europejskiej), a także musiałoby uwzględniać zobowiązania międzynarodowe UE. Na gruncie tych zobowiązań wprowadzenie środków o charakterze restrykcji jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach: dla ochrony zdrowia roślin, zwierząt i ludzi, gdy zachodzą przesłanki zastosowania środków antydumpingowych (celem ochrony przed 2 importem produktów po cenach dumpingowych), środków antysubsydyjnych (gdy kraje eksportujący stosuje niedozwolone subsydia). Należy przy tym spełnić szczegółowe kryteria i procedury, zapisane w umowach międzynarodowych i w prawie unijnym. Należy także zauważyć, że w ostatnich latach przywóz z zagranicy ziemniaków do Polski stanowił ok. 1,2 procenta krajowej produkcji.

Odnosząc się do kwestii braku dialogu strony rządowej z protestującymi przedstawiciel MRiRW informuje, że… - 8 stycznia tego roku w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi odbyło się spotkanie w sprawie sytuacji na rynku ziemniaka z udziałem przedstawicieli sektora. Następne spotkanie odbyło się 7 marca. Ustalone są już kolejne daty spotkań z protestującymi rolnikami i organizacjami rolniczymi. W wyniku podjętych ustaleń MRiRW wystąpiło do Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa, z wnioskami o zintensyfikowanie działań kontrolnych importowanych do Polski ziemniaków jadalnych oraz przekazanie do MRiRW informacji na temat podjętych działań.

W sprawie kontroli

Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa w ramach corocznych kontroli monitoringowych pobiera próby do badań laboratoryjnych z ziemniaków pochodzenia unijnego sprowadzanych do Polski, a co za tym idzie zdrowotność tych ziemniaków jest pod stałym nadzorem. Obowiązkowi granicznej kontroli fitosanitarnej podlegają sprowadzane z państw trzecich ziemniaki oraz wybrane na podstawie analizy ryzyka gatunki roślin warzywnych, owoce i ziarna zbóż (z uwzględnieniem, kiedy właściwe, kraju pochodzenia). Ponadto podmioty, które posiadają wiedzę na temat nieprawidłowości w obrocie ziemniaków (podejrzenie wystąpienia organizmu szkodliwego, niewłaściwe oznakowanie itp.) powinny obligatoryjnie informować właściwych wojewódzkich inspektorów ochrony roślin i nasiennictwa o każdym takim przypadku wskazując konkretne miejsce i dane podmiotów. Wszystkie zgłaszane przez podmioty konkretne przypadki podejrzenia nieprawidłowości są wnikliwie sprawdzane przez inspekcje. Należy również zaznaczyć, że konkretne dane i informacje od podmiotów ułatwią inspektorom dotarcie do podmiotów, co do których istnieje podejrzenie wystąpienia nieprawidłowości w obrocie ziemniakami pochodzącymi z innych państw.

W przypadku kontroli jakości handlowej, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 stycznia 2013 roku w sprawie wykazu artykułów rolno-spożywczych przywożonych z zagranicy oraz ich minimalnych ilości podlegających kontroli jakości handlowej (Dz. U. z 2013, poz. 174 ze zm.) każda partia ziemniaków o masie przekraczającej 5 ton powinna być zgłoszona do właściwego Wojewódzkiego Inspektoratu JHARS i poddana granicznej kontroli zgodności w zakresie jakości handlowej. Przy czym kontrola jakości handlowej nie dotyczy aspektów sanitarnych i fitosanitarnych.

19 lutego br., na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Prezes UOKiK działając na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1063) zlecił przeprowadzenie kontroli jakości handlowej ziemniaków z krajów członkowskich UE i z krajów trzecich. Kontrole mają realizować wojewódzkie inspektoraty Inspekcji Handlowej obejmując nią wybrane placówki handlowe w każdym województwie, posiadające w swojej ofercie ziemniaki pochodzące z krajów członkowskich UE i z krajów trzecich. Ponadto w trakcie kontroli zostanie sprawdzone czy znajdujące się w ofercie ziemniaki, deklarowane jako polskie, rzeczywiście pochodzą z polskich upraw. Każdy 3 wojewódzki inspektorat IH przeprowadzi w całym łańcuchu dostaw, w miarę możliwości, identyfikowalność partii ziemniaków deklarowanych jako polskie. Poza ziemniakiem, wśród warzyw objętych graniczną kontrolą fitosanitarną PIORIN oraz obowiązkiem posiadania świadectwa fitosanitarnego znalazły się również: papryka, oberżyna, seler, a od 1 stycznia 2018 r. także pomidor.

Kontrolę jakości handlowej świeżych owoców i warzyw wprowadzonych do obrotu na rynku krajowym, w tym kontrolę obowiązkowego znakowania krajem pochodzenia na etapie sprzedaży detalicznej, prowadzi Inspekcja Handlowa (IH). Wojewódzkie Inspektoraty Inspekcji Handlowej kontrolują świeże owoce i warzywa na etapie sprzedaży detalicznej konsumentowi końcowemu, tj. w marketach sieciowych, sklepach detalicznych, na targowiskach itp. Na pozostałych etapach wprowadzania do obrotu, tj. na etapie sprzedaży hurtowej: przez hurtownie, rynki hurtowe, centra dystrybucyjne, producentów oraz grupy producentów owoców i warzyw, kontrolę jakości handlowej i znakowania świeżych owoców i warzyw krajem pochodzenia prowadzą Wojewódzkie Inspektoraty Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (WIJHARS).

Za kontrolę bezpieczeństwa (wymagań zdrowotnych) świeżych owoców i warzyw wprowadzonych do obrotu na polskim rynku odpowiedzialna jest Państwowa Inspekcja Sanitarna. Wojewódzkie Inspektoraty Sanitarne badają warzywa pod kątem spełniania wymagań zdrowotnych jakości zdrowotnej, w tym m.in. w kierunku zgodnej z normami UE zawartości pozostałości metali ciężkich i pestycydów.

Przeprowadzane przez WIJHARS i WIH kontrole zgodności świeżych warzyw z normami jakości handlowej UE polegają na sprawdzeniu prawidłowości oznakowania danej partii warzyw państwem pochodzenia oraz weryfikacji dokumentacji towarzyszącej. Inspektorzy podczas kontroli weryfikują zgodność informacji na opakowaniu (ew. dołączonej do warzyw sprzedawanych luzem) z informacjami zamieszczonymi w fakturach lub innych dokumentach towarzyszących, odnoszącymi się do nazwy produktu i państwa jego pochodzenia, klasy jakości i odmiany lub typu handlowego (w zależności od wymagań danej normy handlowej). W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości państwowi inspektorzy ww. organów podejmują działania w celu ich wyeliminowania, nakładają kary pieniężne (mandaty karne), a w sytuacjach nagminnego łamania przepisów prawa przez nieuczciwych przedsiębiorców mogą podejmować działania w celu powstrzymania takich przedsiębiorców od kontynuowania działalności. Ponadto, w przypadkach gdy warzywa nie spełniają norm w zakresie jakości handlowej UE lub jakości zdrowotnej i bezpieczeństwa żywności, właściwe organy mogą podjąć decyzję o ich wycofaniu z obrotu, a nawet zniszczeniu. Wyniki kontroli z 2016 i 2017 roku nie potwierdzają przywozu do Polski warzyw niespełniających wymagań jakościowych. W roku 2017 w Systemie Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF) odnotowano 6 powiadomień dotyczących wprowadzonych do obrotu w Polsce produktów z kategorii owoce i warzywa, w których występowało ryzyko dla zdrowia konsumentów związane z pozostałościami pestycydów wykrytymi w tych produktach (jabłka, brokuły, sałata). Liczba powiadomień jest porównywalna z rokiem 2016.

W sprawie dysproporcji cen

Odnosząc się do udziału cen skupu w cenach detalicznych wysokość marż w handlu warzywami (podobnie jak i owocami) zależy m.in. od „długości” łańcucha marketingowego. Udział ceny skupu ziemniaków jadalnych w cenie detalicznej w II półroczu 2017 r. wynosił około 39% i był nieznacznie mniejszy niż w porównywalnym okresie 2016 r. W ostatnim 5- leciu udział cen skupu warzyw w cenach detalicznych obniżył się z 53% do 42% dla kapusty białej, z 45% do 41% dla cebuli oraz z 48 do 44% dla marchwi. Dla porównania, zgodnie z badaniami IERiGŻ, w Niemczech udział cen skupu warzyw w cenach detalicznych był 2- krotnie niższy niż w Polsce.
MRiRW ma świadomość, że w handlu produktami rolno-spożywczymi mogą występować przypadki nieuczciwych praktyk polegających na wykorzystywaniu w negocjacjach dotyczących cen, słabszych rozdrobnionych podmiotów produkujących żywność przez silne ekonomicznie, skonsolidowane podmioty sektora dystrybucji. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjął decyzję o rozwiązaniu problemu w drodze legislacyjnej - w dniu 12 lipca 2017 r. weszły w życie przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Zakazują one nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej nabywcy względem dostawcy oraz dostawcy względem nabywcy. Ustawa zawiera przykładowe grupy nieuczciwych praktyk nie ograniczając ich do zamkniętej listy. Zgodnie z ww. przepisami organem właściwym w sprawach praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Postępowanie w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową wszczyna się z urzędu lub w związku z zawiadomieniem przedsiębiorcy dotyczącym podejrzenia stosowania wobec niego praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową. W wyniku postępowania Prezes UOKiK może nałożyć na dostawcę albo nabywcę, w drodze decyzji, karę pieniężną.

Jak poprawić sytuację?

Postulaty producentów ziemniaków są szczegółowo analizowane. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi podejmuje działania mające na celu zbadanie przedstawionych przez nich kwestii. Podejmuje także inne działania w celu poprawy warunków gospodarowania producentów ziemniaków i innych warzyw w Polsce tj. m.in.:

- Kontynuacja realizacji dopłat obszarowych do uprawy ziemniaków skrobiowych kontraktowanych przez zakłady produkujące skrobię (w wysokości 1163,02 zł/ha w 2017 r., wobec 1287,75 zł/ha w roku 2016).

- Dopłaty do materiału siewnego kategorii siewny lub kwalifikowany dla ziemniaków w wysokości 462,25/ ha za 2017 rok.

- Wprowadzenie ułatwień w wywozie ziemniaków - począwszy od sezonu uprawowego 2017 r., zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 kwietnia 2017 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych sposobów postępowania przy zwalczaniu i zapobieganiu rozprzestrzenianiu się bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus (Cms).

- Program Rozwoju Obszarów Wiejskich - rolnicy zajmujący się produkcją ziemniaków i pozostałych warzyw mogą korzystać z pomocy na ogólnych zasadach obowiązujących wszystkich beneficjentów Programu. Chodzi tutaj nie tylko o wsparcie inwestycyjne, ale również o wsparcie szkoleniowe czy doradcze.

- Wprowadzenie obowiązku zawierania pisemnych umów na dostarczanie produktów rolnych pomiędzy producentami tych produktów, a pierwszym nabywcą – w celu wzmocnienia w łańcuchu marketingowym pozycji producentów rolnych, zapewnienia odpowiedniej równowagi praw i obowiązków między poszczególnymi ogniwami w łańcuchu dostaw, w tym między przetwórcami a producentami produktów rolnych. Powyższy wymóg został zawarty w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1006 z późn. zm.).

- W sektorze owoców i warzyw organizacje producentów realizujące programy operacyjne są uprawnione do otrzymania pomocy finansowej w wysokości 4,1% wartości produkcji sprzedanej przez daną organizację producentów. Pułap ten może zostać zwiększony do 5 4,6%, jeśli organizacja realizuje środki zarządzania kryzysowego. Do finansowania programu operacyjnego organizacja producentów zakłada fundusz operacyjny, który jest finansowany ze składek członków organizacji lub samej organizacji oraz z pomocy unijnej ograniczonej do 50% funduszu operacyjnego.

- Jednym z rozwiązań systemowych w zakresie wsparcia promocji produktów rolno-spożywczych jest ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o funduszach promocji produktów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2122 oraz z 2016 r. poz. 2170). Na podstawie ustawy stworzono m.in. Fundusz Promocji Owoców i Warzyw.

Głównym celem utworzenia funduszy promocji jest wspieranie marketingu, wzrostu spożycia i promocji produktów rolno – spożywczych. Zgodnie z planem finansowym Funduszu Promocji Owoców i Warzyw na rok 2017 zrealizowano dwa zadania dotyczące promocji ziemniaków, mianowicie kampanię pn. „Ziemniaki czy kartofle? Wybierz, smakuj i jedz” prezentującą walory odżywcze i smakowe ziemniaków oraz prezentującą ciekawe pomysły na ich przygotowanie, a także zadanie mające na celu szerzenie wiedzy o ziemniakach i zachęcanie do częstszego wykorzystywania ziemniaków pn. „Promocja polskich ziemniaków”.

W planie finansowym Funduszu Promocji Owoców i Warzyw na rok 2018 przewidziano działania promocyjne mające na celu zwiększenie spożycia ziemniaków poprzez zwiększenie świadomości konsumentów w zakresie korzyści płynących ze spożycia ziemniaków oraz zachęcenie ich do przyrządzania nowych potraw z ziemniaków.
- Wsparcie w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na tworzenie grup i organizacji producentów w sektorze rolnym. Dzięki właściwemu zorganizowaniu się i dostosowaniu produkcji do wymagań odbiorcy pod względem jakości i ilości sprzedawanych towarów, rolnicy zyskują możliwość zapewnienia sobie silniejszej pozycji na rynku, a także wyższych i stabilniejszych dochodów. Wsparcie na tworzenie grup i organizacji producentów w sektorze ziemniaków ma szczególne znaczenie z uwagi na fakt, że blisko 90% z ogólnej liczby producentów ziemniaków posiada plantacje o powierzchni do 1 ha, a ich udział w ogólnym areale uprawy ziemniaków wynosi ponad 30%.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Strefa Biznesu: Rolnicy zapowiadają kolejne protesty, w nowej formie

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na sieradz.naszemiasto.pl Nasze Miasto